Geologia

gacek

1. co to jest kreep, meteoroid, teoria duhena
rodzaje błędów w budowie wewnetrznej
rodzaje zbliżniaczeń + przykłady
3 metody co bada sie przez rentgen
punkt curie?
4 rodzaje wiazań +przykłay
odwrotny efekt piezoelektryczny? +przykład
mineralog z 13 wieku
symetria kulista + przykł kryształu
kaolinit do jakiej grupy należy
skaveny?
piezoelektryczność
czy ukł reg ma 7l2
czy kryształy 1 osiowe mogą być izometryczne
metamiktyzacja + przykład
osie krystalograficzne to?
co to kamienie szlachetne
opis min ilastych
krzemiany (grupy +przykłady)
bliżniaki
szereg mieszany
defekty sieci krystaicznej
cos o zeolitach(stosunki jonowe??)
cechy typochemiczne mminerałów
czym zajmuje sie dyfraktometria
bliżniaki a zrosty podć różnice
jk powstaja przerosty
diament ilu osiowy(1 czy 2)

to wszystko co podali mi ludzie wychodzący z egzminu jak ktoś pamieta coś jeszcze niech napisze

Misiu556

-czym jest cholesterol
-prawo wymyślone w 1669roku- przez kogo i jakie
-coś o ansztremach (ile ktoś ich ma)

Misiu556

piszcie ludziska, nie liczcie na to że jak nas mniej zostanie to będzie łatwiej. Tylko w kupie siła, to nie pierwszy rok żeby wszystkie materiały chomikować i tylko żerować na innych...

WilQu

Pytania od Czesława:
-Epitaksja
-Kation jest w sieci...
-Było pytanie o symetrie (chyba czy 4L3 może być w krysztale z układu reg)
-Śnieg nie posiada budowy krystalicznej (tak/nie)
-3 określenia do pojęcia DYFRAKCJA RENTGENOWSKA

Pytania od Guni:
-Dużo było pytań abcd (nie pamietam wszystkich

)
np. Co to jest KREEP?, Armacolit to minerał z ..., co to jest łojek, kamień ognisty?, teorem Duhena?,
pytania otwarte:
-wymień przynajmniej 3 minerały w grejzenie, podaj właściwości minerałów ilastych, wymień co najmniej 2 cechy typochemiczne minerałów,

Pytania od Adama:
-wymień warunki jakie substancja musi spełniać aby być minerałem
-problem substancji nieorganicznej w minerałach
-wykresik z al2sio5
-rysunek z krzemianami (nazwać typy i podać przykłady)
-rysunki z anomaliami wzrostu(byl chyba kwarc berłowy i jakiś ośmiościan o budowie pasowej) - podać jaki typ anomali
-co to piroelektryczność i podać przykład minerału
-alotropia(co to i przykładzik standardowo Mruga

)
-pytanie kiedy mamy skale grubokrystaliczna (odp. szybkie tempo nuklecji i wzrostu)
-pytanie duże odnośnie rubinu, szmaragdu i aleksandrytu (jaki jon chromoforowy tam występuje oraz podać kolor i nazwę podstawową tych minerałów ---korundy[chyba

])
-pytanko odnośnie pirytu a dokładniej wyjaśnić prążkowanie ścian
-rysuneczek był jeszcze z defektami(jon interstycjalny, wakans)

Więcej pytań już chyba nie pamiętam Mruga

. Najtrudniejsza jest (przynajmniej dla mnie) część od Augusta. Powodzenia Wesoly

gacek

to sa pytania z zeszłego roku z części od augusta podobno część się powturzyła
1.forma kulista posiada smetrie nieskończona
2. żaden z kryształów nie tworzy kulistej formy
5 krotna os symetrii wystepuje w świecie kryształów
ślaski krystalograf z epoki odrodzenia
rentgenowski obraz kryształu kto i kiedy po raz pierwszy go otrzymał
kryształ z ukł reg może miec symetrie 7L2
przykład szeregu mieszanego
dyfraktogram to zapis analizy...
w litosferze występują tylko kryształy rzeczywiste/ idealne
porzadek- nieporządek w kryształachto przykład na ...
w pewnym krysztale wystepuje oś symetrii L3 ten kryształ posiada maksymalna liczbe osi L2 ile osi L2 ma ten kryształ
kryształy optycznie 2 osiowe nalerza do ukł jednoskośnego oraz....
czego dotyczy prawo krystalograficzne z 1669 roku?
jak nazywa się matematyczny obraz kryształu

gacek

czy ciała krystaliczne posiadaja postać zewnetrzna?
czy płatki sniegu maja budowę krystaliczna
czy kryształy mogą mieć 5 płaszczyzn symetrii
kto to był "kruszyciel kryształów"
do którego ukł nalezy kryształ posiadający maksymalnie 4L3
do której z grup optycznych należy diament
struktury perytytowe w skaleniach to przykład ( zjawisko krystalograficzne)
czy przemiana enancjotropowa kwarcu jest odwracalna
do którego ukł należy kryształ posiadający L2
jak nazywa sie rzeczywisty obraz budowy kryształu?

mam jeszcze pare ale je napisze jak będe miał pełny dostęp do kompa (za 2 h) n

Misiu556

dzięki Panowie- ratujecie honor studentów geologii...

fizol

i ja rowniez dziekuje Wesoly

WilQu

Nie ma za co Mruga

. Przecież trzeba sobie pomagać Wesoly

bobik247

ogólnie cały egzamin poruszał zagadnienia teoretyczne i historyczne a mało było pytań o chemie tzn. o wzory minerałów, związków itp. powodzenia;)

Kosmita

Tak czytam i przeglądam te wszystkie notatki z ksera... i stwierdzam, że najlepszym rozwiązaniem jest chyba nauka ze "slajdów" udostępnionych przez prof. Gunie i dr Szuszkiewicza Mruga

+ powtórka zeszłego roku z dr Augustem.

W opracowanych zagadnieniach jest masa informacji, to prawda... jednak jest też sporo materiału niezbyt przydatnego lub też zbyt wnikliwie "opracowanego".

Miłej nauki Mruga

BaRyła ;)

Ej gacek !! a gdzie mozna te slajdy znalezc...wklejcie link!!

gacek

uu am ktoś może te materiały od guni. ja mam te slajdy ale wydaje mi sie ze tam są tylko te od wielkiego szu.

Misiu556

barwa – cecha charakterystyczna minerału (ustalana na podstawie rysy)
‘barwa odzwierciedla uczucia’

Na barwę minerałów składa się ponad 100 czynników. Związane jest to z budową wewnętrzną: pole krystaliczne (które oddziałuje na znaleziony się tam metal), defekty sieciowe, orbitale molekularne, od zanieczyszczeń.
1) barwy idiochromatyczne – o barwie własnej, wskazujące zabarwienie w stanie optycznym jednorodnym,
o budowie struktury elektronowej atomów, które ją budują, np.
o czerwone – pirop, rubin
o zielone – uwarowit, szmaragd
o fioletowe – kemereryt
o żółty – krokoit
2) barwy alochromatyczne – o barwie obcej, zabarwione są domieszką substancji zazwyczaj koloidalnej, która jest rozproszona w minerale lub jonów chromofowych
o żelazo, tytan – barwi korund i szafir na niebiesko
o pęcherzyki powietrza – barwią kwarc na biało
o defekty radiacyjne
o wrostki
3) barwy pseudochromatyczne – mają tzw. iryzację, np. labrador, opale szlachetne – globulki SiO2 ułożone regularnie; następuje załamanie i dyfrakcja światła

Barwa minerałów, wg Nassan
Teoria pola krystalicznego zjawisko pierwiastków przejściowych
domieszki
centrum barwne azuryt, goethyt
cytryn, rubin
fluoryt, ametyst
Teoria orbitali molekularnych przeniesienie ładunki
materia organiczna kordieryt, cyjanit
wanadynit
Teoria pasma przewodniki
półprzewodniki
półprzewodniki domieszkowe miedź, złoto, srebro
saletra, piryt
niebieski i żółty diament
Zjawiska optyczne dyspersja światła
rozproszenie światła
interferencja
dyfrakcja „gra” kamieni szlachetnych
asteryzm, awenturyzacja
iryzacja (np. bornit)
opalescencja, labradoryzacja
Ogólna charakterystyka minerałów ilastych.

Minerały ilaste są uwodnionymi glinokrzemianami Al, Mg i Fe, należącymi do krzemianów warstwowych lub wstęgowych. Są one zasadniczymi składnikami skał ilastych, charakteryzujących się zdolnością do wymiany kationów, zwięzłością po wypaleniu. Są zwykle bardzo drobnoziarniste i mają zdolność do tworzenia z wodą mniej lub bardziej plastycznej masy. Mają strukturę warstwową lub warstwowo krzemową. Często wykazują konsystencję ilastą, a zalane wodą tworzą glinę. Typowym zbiorem minerałów ilastych jest błoto. Są on często wykorystywane w różnych dziedzinach przemysłu, np. jako środki ogniotrwałe, gliny pęczniejące, do wyrobu cementu i cegieł. Służyły również do wyrobów leków np. Bol- cudowne lekarstwo no żołądek. Są obecne we wszystkich strefach wietrzenia. Dzieląc je pod względem struktury wydziela się podgrupy:
 kaolinitu
 pirifyllitu
 montmorillonitu
 wermikulitu
 hydromik
 pałygorskit
Najważniejszymi przedstawicielami minerałów ilastych są: kaolinit, illit, montmorillonit i wermikulit.

W zależności od wzajemnego układu warstw oktaedrów i tetraedrów mogą one należeć do krzemianów:
o o typie budowy 1:1, gdzie warstwa oktaedrów jest trwale i jednostronnie połączona z warstwą tetraedrów. Należy do tej grupy kaolinit i haloizyt.
o o typie budowy 2:1, gdzie warstwa oktaedrów zamknięta jest między dwoma warstwami tetraedrów. Należy do tej grupy montmorylonit, wermikulit, hydromiki, pyrofyllit.
o warstwowo- wstęgowych do której należy pałygorskit

Minerały ilaste powstają głównie w wyniku wietrzenia chemicznego innych glinokrzemianów, mogą także krystalizować
z roztworu. Rodzaj powstających minerałów ilastych zależy od składu chemicznego wietrzejącego minerału pierwotnego oraz od warunków środowiska (odczynu, obecności różnych jonów itp.). Odczyn kwaśny sprzyja powstawaniu kaolinitu, obojętny lub alkaliczny - montmorillonitu. Grupa minerałów ilastych wyróżnia się zespołem charakterystycznych cech, do których należą:
Powierzchnia właściwa - cząstki ilaste ze względu na ich drobne wymiary posiadają dużą powierzchnię zewnętrzną. Jednak nie stanowi ona ich całkowitej powierzchni właściwej, na którą składa się dodatkowo powierzchnia wewnętrzna, czyli międzypakietowa. Ogromna powierzchnia właściwa minerałów ilastych jest więc wynikiem zarówno dużego rozdrobnienia materiału, jak i pakietowej struktury cząstek. Aby dobrze zrozumieć ten problem należy uzmysłowić sobie, iż powierzchnia właściwa frakcji ilastej na 1ha typowej gleby pyłowej lub ilastej jest w przybliżeniu 20 - 25 razy większa od powierzchni Polski. Największą powierzchnię właściwą mają minerały trójwarstwowe (grupa montmorillonitu), najmniejszą zaś minerały dwuwarstwowe (grupa kaolinitu).
Elektroujemne ładunki - cząstki ilaste posiadają zazwyczaj ładunek ujemny. Powoduje on przyciąganie przez powierzchnię minerału ilastego ogromnej ilości kationów. W ten sposób powstaje tzw. podwójna warstwa jonowa. Składniki cząstki koloidalnej stanowią wewnętrzną warstwę jonową, będącą "wielkim anionem", którego powierzchnia posiada znaczną ilość ładunków ujemnych. Zewnętrzną warstwę jonową stanowi ogromna ilość dość luźno związanych kationów, które otaczają cząstkę koloidalną, a w niektórych przypadkach wnikają do jej wnętrza. Oprócz kationów na powierzchni cząstki koloidalnej grupuje się też duża ilość cząsteczek wody. Część tej wody wiązana jest przez zaabsorbowane kationy, poza tym wszystkie minerały ilaste wiążą duże ilości wody w przestrzeniach międzypakietowych. Sorpcja kationów przez minerały ilaste odgrywa w glebie ogromną rolę.
Właściwości fizyczne - w zależności od uwilgotnienia minerały ilaste wykazują odmienne właściwości. W stanie wilgotnym są one plastyczne i maziste, zaś w trakcie suszenia kurczą się, przechodząc w zwięzły i silnie scementowany materiał. Właściwości te decydują o szeregu właściwości fizycznych gleb, takich jak pęcznienie i kurczliwość, czy plastyczność
i lepkość.

W minerałach dwuwarstwowych (grupa kaolinitu) poszczególne pakiety związane są trwale wiązaniami wodorowymi (wodór grup OH oktaedrów). Wiązania te są na tyle silne, że nie dopuszczają do zwiększenia przestrzeni międzypakietowych
i uniemożliwiają wchodzenie wody i dodatkowych kationów. Zdolności sorpcyjne tych minerałów są ograniczone tylko do ich powierzchni zewnętrznych. Odmienne właściwości posiadają minerały trójwarstwowe. W pakietach illitu (grupa hydromik) około 20% jonów Si4+ jest podstawione jonami Al3+. Wywołane tym podstawieniem ładunki ujemne są rekompensowane występującymi w przestrzeniach międzypakietowych kationami potasu. Wielkość promienia jonowego potasu jest zbliżona do rozmiaru przestrzeni międzypakietowej, dzięki czemu jony te są zaabsorbowane trwale, działają usztywniająco na sąsiadujące pakiety i uniemożliwiają wchodzenie wody. Struktura illitu nie jest zatem rozciągliwa,
a związane jony potasu nie są dostępne dla roślin. Sorbowanie zachodzi tu głównie na powierzchni zewnętrznej minerału. Struktura wermikulitu jest do pewnego stopnia rozciągliwa. W przestrzeniach międzypakietowych, oprócz jonów Mg2+ równoważących ujemny ładunek pakietów, mieszczą się dwie warstwy cząsteczek wody. Dzięki temu kationy wymienne mogą być sorbowane również w przestrzeniach międzypakietowych. Pomiędzy pakietami montmorillonitu występują słabe siły międzycząsteczkowe (siły van der Waalsa), które nie są w stanie przeciwdziałać wnikaniu wody i kationów wymiennych. Odległości międzypakietowe tego minerału mogą się zwiększać nawet dwukrotnie (duże zmiany objętości). Wysoka zawartość montmorillonitu w glebach przyczynia się do wzrostu ich zdolności do pęcznienia i kurczliwości, a także plastyczności i lepkości.

Do badania tych minerałów używa się metod rentgenowskich oraz termicznych.

Najważniejsze obszary występowania w Polsce: obszar Dolnego Śląska i Niżu Polskiego. Żarów, okolice Świdnicy (nowe złoża), okolice Strzelina, okolice Jaroszowa – znajduje się tu największe złoże glin ogniotrwałych. Obszar iłów trzeciorzędowych – okolice Środy Śląskiej. Pakiety węglowe na Dolnym i Górnym Śląsku. We fliszu karpackim tez jest dużo minerałów ilastych.
Pegmatyty (geneza i klasyfikacja).

Pegmatyty to skały bardzo grubokrystaliczne, wydzielane ze względu na duże ziarna o zmiennych wymiarach.

Geneza:
- powstają z resztek pomagmowych – roztwory lotne gromadzą się na zewnątrz batolitu i krystalizują w pustkach tam występujących lub przedostają się do skał osłony (np. wapieni)
- gdy resztki pomagmowe wchodzą w skały osłony zaczynają krystalizować w pustkach tej skały, zachodzi wymiana chemiczna (metasomatoza), tworzą się nowe roztwory i minerały
- powstają na dużych głębokościach i przy dużych ciśnieniach
- pegmatyty ziem rzadkich powstają najczęściej na głębokościach 8-9km
- pegmatyty mikowe powstają na głębokości 5-8km
- pegmatyty zawierające metale rzadkie od 3,5-5km
- pegmatyty zawierające kryształy górskie – 3km
- ciśnienia są rzędu 120-190MPa

Wczesna krystalizacja magmy zaczyna się poniżej temperatury 900ºC, zależy od składu mineralnego roztworu, dlatego temperatura ta może się zmniejszyć nawet do 460ºC.
Za pomocą wrostków ciekło – gazowych okazało się, że biotyt krystalizował w temperaturze 500-750ºC, kwarc 500-460ºC, muskowit 500-450ºC, beryl 500-400ºC, strefy kwarcowo – morionowe 300-130ºC, a obwódki chalcedonowe na ametystach – 90-45ºC.

Podział pegmatytów:
- pegmatyty linii czystej – występują w granitoidach, ich skład nie uległ zmianie w późniejszym okresie
- pegmatyty linii zanieczyszczonej – jego skład uległ zmianie po krystalizacji, np. tworzyły się nowe minerały

- granit
- strefa pismowych granitów (lub pegmatytów)
- strefa blokowa (pojawiają się bardziej zróżnicowane ziarna skalenia i kwarcu)
- strefa bardzo dobrze zdyfrakcjonowana (dobrze wykształcone monokryształy)
- strefa albitowo – spodumentowa

Pegmatyty można podzielić ze względu na skład:
- pegmatyty skaleniowe
- pegmatyty mikowe
- pegmatyty zawierające kamienie szlachetne
- pegmatyty ziem rzadkich

Pegmatyty można podzielić ze względu na skały:
- granitowe
- skał zasadowych
- skał ultrazasadowych

Hipotezy tłumaczące powstawanie pegmatytów:
1) Hipoteza Fersmana – pegmatyty są produktami zastygania resztek pomagmowych. Proces powstawania podzielił na pięć etapów:
a) etap magmowy
b) etap epimagmowy
c) etap pneumatologiczny
d) etap hydrotermalny
e) etap hipergeniczny
Etapy te podzielił na geofazy:
- faza magmowa – odpowiada etapowi zastygnięcia macierzystej intruzji
- faza epimagmowa – temp. ok. 800ºC, tworzą się aplitowe otoczki pegmatytów
- faza pegmatytowa właściwa (faza pismowa) – jednoczesna krystalizacja skalenia K i kwarcu; wtedy powstają przerosty pismowe kwarcu i skalenia; temp. 700-600 ºC
- faza pegmatoidalna – dwufazowy skład fizykochemiczny, temp. 600-500 ºC; krystalizują turmaliny, muskowit
- faza nadkrytyczna – odpowiada wysoko-, średnio- i niskotemperaturowym fazom hydrotermalnym; powstają albity, związki litu; temp. 500-400 ºC
- faza hydrotermalna – jest tu skroplona woda, gaz, ciała stałe; krystalizują siarczki, węglany
- faza hipergeniczna – odpowiada procesom przeobrażeniowym w strefie wietrzenia, powstają minerały ilaste, krzemionka

Wg tej hipotezy niemożliwe jest powstawanie pegmatytów bez istnienia resztek pomagmowych,
w zamkniętych warunkach fizykochemicznych. Hipoteza ta nie tłumaczy przestrzennego zróżnicowania pegmatytów, stwarza zbyt ostre granice temperaturowe, nie uwzględniając warunków tektonicznych, rozpuszczalności w wodzie itp.

2) Hipoteza Włosowa – pegmatyty powstają w bąblach pogazowych.
3) Hipoteza badaczy USA – pegmatyty powstają w dwóch stadiach
a) stadium strefowe – następuje wypełnienie przestrzeni
b) powstanie utworów metasomatycznych – w miejsce już wytworzonych minerałów pojawiają się nowe
Eksperymentalnie nie dało się wyznaczyć tych dwóch stadiów. Przemiany metasomatyczne zachodzą inaczej.
4) Hipoteza uczonych rosyjskich – pegmatyty mogą powstawać z dowolnych skał, podobnych składem do granitu.
5) Hipoteza metamorfogeniczna – tę hipotezę zaproponowano dla pegmatytów występujących w utworach prekambryjskich. Twierdzi, że powstały w inny sposób niż pegmatyty powstałe później. Hipoteza ta mówi, że skład pegmatytów związany jest z metamorfizmem regionalnym. Każda facja metamorfizmu daje określony skład chemiczny, np. pegmatyty muskowitowe towarzyszą skałom facji dystenowo – sylimanitowej, pegmatyty ziem rzadkich – facji granulatowej.
Najważniejsze minerały miedzi.

Miedź rodzima – Cu, układ regularny; tw. 3; barwa miedziana; rysa miedziano- czerwona- błyszcząca; połysk metaliczny; łupliwość brak; przełam haczykowaty; rzadko tworzy kryształy. Występuje w paragenezie z kuprytem, malachitem, azurytem, kowelinem. W Polsce stwierdzona w Miedzianej Górze, Karpatach, Radzimowicach, Wieściszowicach i Miedziance. Ruda miedzi.

Chalkozyn – Cu2S; układ rombowy; tw. 3; barwa ołowiana; rysa ciemno- szara; połysk metaliczny; łupliwość niedokładna; przełam muszlowy; jest on prostym siarczkiem miedzi. Teoretycznie zawiera 80%Cu. Powstaje
w niskotemperaturowych żyłach hydrotermalnych oraz w środowiskach redukcyjnych. Współwystępuje
z kowelinem, bornitem, chalkopirytem i. in. W Polsce znany z Miedzianki, Miedzianej Góry, Ciechanowic
i Radzimowic. Jest to ważny gospodarczo minerał użyteczny miedzi.

Kowelin – CuS; układ heksagonalny; tw. 2; barwa niebiesko- czarna; rysa niebieskawo- czarna; połysk tłusty metaliczny; łupliwość doskonała; występuje w postaci tabliczkowych kryształów. Jest to minerał utworów hydrotermalnych i osadowych. Jest składnikiem wielu złóż miedzi. W Polsce znany z Miedzianej Gór, Kowar, Boguszowa, Czarnowa i Radomierza. Występuje z innymi minerałami miedzionośnymi. Jest źródłem miedzi.

Bornit – Cu2FeS4; układ regularny; tw. 3; barwa czerwono- brunatna; rysa ciemno- szara; połysk metaliczny; łupliwość słaba; przeważnie tworzy skupienia zbite. Współwystępuje z innymi minerałami miedzi, a niemal zawsze z malachitem. Powszechny na terenie LGOM-u, w okolicach Jawora i Miedzianki. Jest wartościowym nośnikiem Cu.

Chalkopiryt - CuFeS2; układ tetragonalny; tw. 3,5; barwa mosiężno- żółta; rysa zielonkawo- czarna; połysk metaliczny; łupliwość brak; przełam muszlowy

Tetraedryt – Cu3SbS4; układ regularny; tw. 3- 4,5; barwa fioletowo- czerwona, ciemno- niebieska; rysa ciemno szara z brunatno- wiśniowym odcieniem; połysk metaliczny; łupliwość brak; przełam nierówny; jest najbardziej rozpowszechnioną siarkosolą Cu. Powstaje w utworach hydrotermalnych, pegmatytowych i metasomatycznych. Tworzy paragenezy z chalkopirytem, bornitem, galeną, kowelinem, sfalerytem i. in. W Polsce znany z Tatr, Gór Świętokrzyskich i Dolnego Śląska- Srebrna Góra, Chełmiec, Ciechanowice i LGOM. Stosowany do pozyskiwania miedzi, srebra, rtęci i antymonu.

Domeykit – Cu3As; układ regularny, heksagonalny; tw. 3,5; barwa cynawo - biała; połysk metaliczny; tworzy on polimorfy: regularny (a) i rombowy (b). Jest on składnikiem rud miedzi. Nazwany został na cześć Polaka Ignacego Domeyki, wybitnego mineraloga chilijskiego.

Kupryt – Cu2O; układ regularny; tw. 4; barwa ciemno- rubinowa, stalowo- szara; rysa czerwona; połysk diamentowy; łupliwość słaba; minerał strefy utlenienia. W Polsce znany z Miedzianki, Miedzianej Góry
i Dziwiszowa.

Malachit – Cu2(CO3)(OH)2; układ jednoskośny; tw 4.; barwa zielona; rysa jasno-zielona; połysk szklisty; łupliwość dobra; rzadko występuje w postaci kryształków o pokroju igiełkowym. Często tworzy nacieki i naloty. Powstaje
w strefie utleniania kruszców Cu. Współwystępuje z miedzią rodzimą, kuprytem, azurytem, bornitem, chalkopirytem i. in. W Polsce znany z Gór Świętokrzyskich i Dolnego Śląska (Miedzianka). Wykorzystywany do celów jubilerskich i zdobniczych - np. z malachitu wykonano płytki zdobiące saskie pokoje.

Azuryt – Cu3(CO3)2(OH)2; układ jednoskośny; tw. 4; barwa fioletowa; rysa jasno-niebieska; połysk szklisty; łupliwość dobra; na powietrzu powoli przechodzi w malachit. Dawniej był stosowany do produkcji niebieskich farb, które z biegiem czasu ulegał takiemu przeobrażeniu. Tym tłumaczy się zielony kolor nieba na starych obrazach. Współwystępuje z malachitem, limonitem, kalcytem, chalkozynem, kowelinem i. in. Powstaje w strefie utleniania kruszców Cu. Znany z Gór Świętokrzyskich, Tatr, Złotego Stoku, Miedzianki, Nowej Rudy, a także z LGOM-u. Stosowany jako kamień ozdobny. Powszechny składnik rud miedzi.

Chryzokola – CuSiO3xnH2O; układ rombowy; tw. 2-4; barwa niebieski, zielony, niebieskozielony w różnych odcieniach; połysk szklisty, woskowy, matowy; łupliwość brak; przełam muszlowy
Charakterystyka minerałów grupy SiO2.

Minerały grupy SiO2 tworzą liczne odmiany polimorficzne, wśród których można wyróżnić trzy główne: kwarc, trydymit, cristobalit. Znane są one w modyfikacjach wysoko-(a) i niskotemperaturowych (b). W skorupie ziemskiej występują kwarc, trydymit, cristobalit, coesyt, stiszowit, lechatelieryt (rodzime szkło kwarcowe) i opal, który jest zestarzałym, częściowo przekrystalizowanym żelem krzemionkowym. Na drodze syntetycznej otrzymano kaetyt (jednoskośny, temp. 450 - 800ºC).

kwarc b- niskotemperaturowy, układ trygonalny, G=2,65
¯ 573°C
kwarc a- wysokotemperaturowy, układ heksagonalny, G=2,53
¯
moganit- układ jednoskośny, występuje z chalcedonem o opalem
¯ 870°C
trydynit- wysokotemperaturowy, układ heksagonalny lub jednoskośny
¯
cristobalit- wysokotemperaturowy, G=2,2
¯ 1715°C
stop- podczas szybkiego chłodzenia powstaje lechatelieryt- fulguryty- podobne do belemnitów, są to skupienia krzemionki powstałe pod wpływem uderzeń piorunów.
¯ 2477°C
stan gazowy

Minerały tej grupy charakteryzują się dużą różnorodnością barw w zależności od odmiany. Ich twardość waha się
w niedużym zakresie 6- 7. Są minerałami lekkimi o połysku szklistym, tłustym lub woskowym. Kwarc, chalcedon oraz opal zalicza się do grupy kamieni szlachetnych.

Kwarc SiO2 trygonalny 7 zależna od odmiany szklisty brak muszlowy 2,65
Trydymit SiO2 jednoskośny 7 bezb, biała szklisty brak muszlowy
Cristobalit SiO2 regularny 7 biała szklisty słupowa
Chalcedon SiO2 trygonalny 7 zależna od odmiany woskowy, matowy brak włóknisty 2,6
Opal SiO2x nH2O bezpostaciowy 6 zależna od odmiany szklisty brak muszlowy 2,3

Kwarc jest jednym z najpospolitszych minerałów występujących w skorupie ziemskiej. Stanowi on istotny skład wielu skał magmowych, osadowych i metamorficznych. Na podstawie ich barwy i budowy wyodrębniono szereg następujących odmian:
Kryształ górski - są to dobrze wykształcone bezbarwne kryształy kwarcu. Charakteryzuje je nieskazitelna czystość i silny połysk. Jeszcze w XIV wieku pisano o nim, iż jest to śnieg, który stwardniał po wielu latach.
Ametyst - jest to odmiana o zabarwieniu fioletowym lub purpurowym. Jego barwa jest spowodowana domieszkami tlenków metali żelaza, litu, glinu, magnezu, chromu, manganu, tytanu i miedzi. Podgrzewając go można zwiększyć intensywność jego barwy.
Cytryn - jest odmianą kwarcu o zabarwieniu cytrynowo żółtym, które pochodzi od zanieczyszczeń tlenkami żelaza. Często nazywany jest fałszywym topazem.
Kwarc dymny - z reguły są to dobrze wykształcone kryształy o barwie ciemno brunatnoszarej. Barwa spowodowana jest działaniem promieniowania radioaktywnego lub domieszką związków organicznych.
Morion - ma on barwę czarną wynikającą a intensywnego działania promieniowania radioaktywnego lub domieszką związków organicznych.
Kwarc różowy - różowe zabarwienie tej odmiany kwarcu pochodzi od zawartości nieznacznych ilości tlenków manganu.
Kwarc szafirowy - niebieska barwa pochodzi od zawartych w nim wrostków krokidolitu. Czarami tę barwę wywołują wrostki rutylu.
Tygrysie oko - ma barwę żółtą do brunatnej powstałą w wyniku wydzielenie się tlenków żelaza w skutek rozpadu zawartego w nim amfibolu.
Sokole oko - ma barwę niebieskoszarą wywołaną zawartością świeżego amfibolu.
Kwarc awenturynowy - przypomina on szkło zawierające opiłki miedzi, zawiera blaszki hematytu lub miki.
Chalcedon to skrytokrystaliczna odmiana kwarcu, jest uważany za odrębny minerał. Występuje on w wielu odmianach, wśród których wyróżnia się:
Agat - jest odmianą o charakterystycznej budowie wstęgowej, składającej się naprzemianległych warstewek
o odmiennym zabarwieniu. Powstawanie równoległych pasm jest wynikiem wielokrotnego wydzielania się krzemionki z roztworów.
Karneol - ma barwę ciemnoczerwoną pochodzącą od domieszek hematytu.
Sard - ma barwę brunatną pochodzącą od domieszek wodorotlenku żelaza.
Jaspis - składa się głównie ze skrytokrystalicznego kwarcu z domieszkami hematytu. Ma on barwę czerwoną, żółtawą czasami brunatną.
Onyks - jest odmianą agatu o naprzemianległych warstewkach białych i brunatnych.
Chryzopraz - jest to zielona odmiana chalcedou, którego barwa pochodzi od domieszek związków niklu
Heliotrop - ma barwę ciemnozieloną.
Opal - jest on uwodnioną krzemionką. Zawartość w nim wody wynosi od 1% do kilkunastu procent. W wyniku procesu dehydrytacji traci wodę i przechodzi i chalcedon.
Opal szlachetny - wykazuje opalizację
Hialit - jest bezbarwny, często występuje w postaci naskorupień
Drzewny - zastępuje struktury organiczne
Inne odmiany to: czarny, mszysty, ognisty, iskrzący, pawi.
Coesyt - powstaje w temperaturze 450- 800°C pod ciśnieniem 38kbar. Został opisany dopiero w 1986r., a pierwsze jego syntezy powstały w 1953
Stiszowit - krystalizuje on w układzie tetragonalnym. Dotychczas znane ich występowania związane z miejscem upadku meteorytów na ziemie i oraz z meteorytami lub powstają na olbrzymich głębokościach.

Odmiany kwarcu na podstawie wrostków:
kwarc mleczny – bańki powietrza
kwarc żelazisty – z powłoką hematytową
tygrysie oko – żółte włókna zwietrzałego krokidolitu
sokole oko – niebieska hornblenda lub niezwietrzały krokidolit
chryzopraz – nikiel
włosy Tetydy – wrostki hornblendy
włosy Wenus – wrostki rutylu

Zbliźniaczenia kwarcowe:
- zbliźniaczenia delfickie (alpejskie, szwajcarskie) – tworzone przez dwa jednakowo skrętne osobniki; wykazują symetrię trapezoedru trygonalnego
- zbliźniaczenia wg prawa brazylijskiego (dwa przenikające się osobniki kwarcu, przenikają się wg ściany (1 1 -20))
i japońskiego (płaszczyzną zbliźniaczeń jest (1 1 -22) oś z przecina się pod kątem 84°)

- kwarce lewoskrętne i prawoskrętne – wypływa to z ich budowy wewnętrznej, tzn. z ułożenia atomów
rogram identyfikacji nieznanego minerału.

Pierwszym krokiem w identyfikacji nowego nieznanego minerału jest wydobycie go ze skały albo metodą mechaniczna, albo metodą wzbogacania. Następnie, jeśli jest to możliwe, badamy jego właściwości fizyczne. Badanie to obejmuje badanie barwy, rysy, połysku, twardości. Następnie badamy minerał pod mikroskopem, porównując jego cechy optyczne z cechami optycznymi znanych minerałów. Badanie mikroskopowe wykonujemy zarówno w świetle spolaryzowanym w mikroskopach optycznych i w świetle niespolaryzowanym w mikroskopach kruszcowych.
Bardziej dokładne badania przeprowadzamy metodami dyfrakcyjnymi, np. metodą rentgenowską. Technika ta jest stosowana w celu ustalenia wymiarów i geometrii komórki elementarnej tworzącej daną sieć krystaliczną. Jest to metoda fazowa, mówi o składzie minerału i nazywa minerał na podstawie tego składu. Niestety metoda ta ma dwie podstawowe wady – do badania potrzebny jest minerał nie mniejszy niż pół centymetra, co wyklucza wiele drobnych minerałów i wrostków mineralnych, a także minerał zostaje zniszczony, ponieważ do badania używa się sproszkowanego minerału.
Inną metodą jest badanie po mikroskopem elektronowym, polegające na badaniu morfologii próbki. Badanie pod mikroskopem elektronowym pokazuje jakościową budowę minerału – chemizm. Skaningowy mikroskop elektronowy dodatkowo pokazuje minerał w trzech wymiarach.
Coraz bardziej popularnymi metodami są metody spektroskopowe, a wśród nich spektroskopia oscylacyjna, magnetyczny rezonans jądrowy, ale przede wszystkim spektroskopia ramanowska, w której nawet bardzo maleńkim minerałem, bądź wrostkiem celujemy pod oddziaływanie światła laserowego i otrzymujemy skład fazowy minerału. Metodą ta można również sprawdzić czy minerał jest naturalny czy syntetyczny. Metoda spektroskopu ramanowskiego ma wiele zalet, m. in. tę, że do badania nie trzeba proszkować minerału, ani nawet wyjmować go
z „obudowy”, co szczególnie istotne jest dla jubilerów.
Do najpopularniejszych metod oznaczania składu chemicznego minerałów należą metoda mikrosondy elektronowej oraz mikrosondy jonowej. Pierwsza z nich jest bardziej rozpowszechniona i oznacza skład chemiczny w mikroobszarze. Mikrosonda jonowa oznacza skład chemiczny i stosunki izotopowe w minerale. Służy także do określania wieku minerałów. Niestety są to drogie metody.
Jeszcze inną metodą jest metoda termiczna, przeważnie stosowana do badania minerałów ilastych. Polega ona na podgrzewaniu minerału i obserwowaniu jakie zmiany w nim zachodzą.
2. Krystaliczny i bezpostaciowy stan materii. Kryształ.

Ciało krystaliczne – od kryształu wyróżnia się brakiem postaci zewnętrznej; od ciała amorficznego wyróżnia się posiadaniem struktury, czyli uporządkowanej budowy wewnętrznej.

Kryształ – ciało o uporządkowanej budowie wewnętrznej (=struktura) mające prawidłową, wielościenną postać zewnętrzną, wykształcone samoistnie, fizycznie i chemicznie jednorodne i anizotropowe; posiada jednakowe właściwości wektorowe w kierunkach równoległych i nierównoległych zgodnie z prawem symetrii.

Ciało amorficzne – nie posiada uporządkowanej budowy wewnętrznej, prawidłowej wielościennej postaci zewnętrznej, jednorodności fizycznej i chemicznej oraz symetrii.

Materia krystaliczna – to (niemal) wszystkie substancje występujące w przyrodzie w stanie stałym, uporządkowany stan materii

Substancje amorficzne – w przyrodzie istnieje wiele substancji niekrystalicznych, np. kauczuk, szkło; część z nich może przejść w stan krystaliczny.

Kwazikryształy – nanokryształy – przykład występowania materii posiadającej inną symetrię niż kryształy spotykane
w przyrodzie.

Kryształy ciekłe – substancje, najczęściej organiczne, znajdujące się w stanie ciekło – krystalicznym; połączenie typowej cechy cieczy, ze swego rodzaju uporządkowaniem dalekiego zasięgu; posiada anizotropowość. Stan ciekło – krystalicznywystępuje w zakresie temp. -5 - +55ºC.

Monokryształ – materiał będący w całości jednym kryształem (np. kryształ cukru, soli, półprzewodnika). Monokryształ może zawierać w całej swej objętości niewielką ilość defektów tejże struktury a jego zewnętrzna forma nie musi odzwierciedlać struktury krystalicznej.

3. Podstawowe prawa krystalograficzne.

I. Prawo stałości kątów – prawo Stensena 1669r.
W kryształach tego samego rodzaju – powstałych w identycznych warunkach fizyko – chemicznych, kąty pomiędzy analogicznymi ścianami zawsze są stałe.

II. Prawo wymiernych stosunków odcinków – I prawo Hauy’a 1784r.
Każdy ze stosunków odcinków odciętych na jednej osi kryształów przez dwie ściany kryształu wyraża się liczbą wymierną.

III. Prawo wymiernych wskaźników – II prawo Hauy’a
Wskaźniki wszystkich ścian kryształu są liczbami wymiernymi, całkowitymi i prostymi (niewielkimi jak 0,1,2,3…).

IV. Prawo symetrii
W krysztale można wskazać kierunki nierównolegle, w których własności są położone symetrycznie.

V. Prawo pasowe
W krysztale istnieją ściany, z których każda należy przynajmniej do dwóch pasów (pas – zbiór ścian przecinających się krawędziach równoległych).

4. Czworościan zasadniczy, ściana jednostkowa. Wskaźnik Müllera. Symbole ścian kryształu.

Komórka elementarna - cząsteczki, jony i atomy tworzące strukturę kryształu są ułożone w każdym minerale według określonego i stałego porządku. Najmniejszą część tej struktury, zawierającą wszystkie jej elementy, nazywamy komórką elementarną.
W krystalografii jest to najmniejszy fragment struktury uporządkowanej kryształu. Komórka elementarna powtarza się we wszystkich trzech kierunkach, tworząc zamkniętą sieć przestrzenną, której główną cechą jest symetria. Komórka elementarna ma zawsze kształt równoległościanu.

Czworościan zasadniczy – forma utworzona przez trzy ściany na osiach krystalograficznych oraz przez ścianę zamykającą zwaną ścianą jednostkową.

Ściana jednostkowa - ściana powstała przez połączenie punktów lezących na osiach x, y, z, których odległość od środka układu jest taka sama i równa 1; przecina punkty węzłowe, odcina parametry liniowe komórki elementarnej.

Wskaźnik Müllera -

5. Sposoby przedstawiania kryształów na płaszczyźnie.

Rzut prostokątny (ortogonalny) – w dwóch płaszczyznach
Rzut ukośny (klinograficzny) – w trzech płaszczyznach

Rzut wiernokątny (stereograficzny) - odwzorowanie stereograficzne – przekształcenie geometryczne, rzut środkowy sfery na płaszczyznę, w którym środkiem rzutu jest punkt sfery, zaś rzutnia jest styczna do sfery w antypodzie środka rzutu.
Odwzorowanie stereograficzne jest wzajemnie jednoznaczne ze sfery z wyłączonym jednym punktem (środkiem rzutu) na płaszczyznę.
Odwzorowanie to jest wiernokątne: dwie linie na sferze i ich obrazy na płaszczyźnie przecinają się pod takim samym kątem.
Każdy okrąg na sferze, przechodzący przez środek rzutu, odwzorowuje się na prostą na płaszczyźnie, zaś każdy inny okrąg na sferze odwzorowuje się na okrąg na płaszczyźnie.
W przekształceniu odwrotnym każda prosta na płaszczyźnie–rzutni odwzorowuje się na okrąg na sferze przechodzący przez środek rzutu, każdy okrąg na rzutni odwzorowuje się na okrąg na sferze.

6. Symetria morfologii kryształów. Elementy symetrii (proste).

Przekształcenie symetryczne – przepis, operacja, w wyniku której element powtarza się n-krotnie.

Symetria – prawidłowość polegająca na powtarzaniu się przestrzeni elementów kryształu wg przepisu.

Symetria – wzg. punktu – środka symetrii C
- wzg. prostej - oś symetrii L
- wzg. płaszczyzny

Oś symetrii – kierunek, względem którego kryształ obrócony o 360º n razy zajmuje identyczne położenie
Ln=360º/x – każdy kryształ ma L1
Środek symetrii – przez ten punkt przechodząca prosta napotyka po obu stronach identyczne elementy w jednakowej odległości
 w sześcianie 3L4 4L3 6L2

7. Układy krystalograficzne.

UKŁAD PARAMETRY SYMETRIA
liniowe kątowe minimalna maksymalna
Trójskośny a≠b≠c α≠β≠γ≠90º - C
Jednoskośny a≠b≠c α=γ=90º≠β L2, P L2, P, C
Rombowy a≠b≠c α=β=γ=90º 3L2/L2, 2P 3L3, 3P, C
Tetragonalny a=b≠c α=β=γ=90 º L4 L4, 4L2, 5P, C
Trygonalny
Romboedryczny a1=a2=a3≠c
a=b=c α1= α2= α3=90º, γ=120º
α=β=γ≠90º L3 L3, 3L2, 4P, C
Heksagonalny a1=a2=a3≠c α1= α2= α3=90º, γ=120º L6 L6, 6L2, 7P, C
Regularny a=b=c α=β=γ=90º 4L3 3L4, 4L3, 6L2, 9P, C

8. Prawidłowe zrosty kryształów.

zrosty nieprawidłowe – np. zrosty w węglanach (kalcyt, dolomit)

zrosty prawidłowe równoległe – wszystkie elementy analogiczne kryształu są do siebie równoległe, np. kwarc berłowy, azbest, kupryt; poszczególne osobniki mają większość elementów symetrii równoległych i osie zgodnie skierowane; najczęściej powstają w pustkach skalnych przy nierównomiernym dopływie roztworu macierzystego

zrosty prawidłowe bliźniacze – prawidłowy zrost tej samej substancji; co najmniej dwa elementy równoległe; np. gips, tzw. jaskółczy ogon; bliźniaki mogą być podwójne lub wielokrotne, no. bliźniaki plagioklazów

9. Polimorfizm, alotropia, izomorfizm, diadochia. Przykłady.

Polimorfizm (różnopostaciowość) - zjawisko występowania różnych odmian krystalograficznych tego samego związku chemicznego. Występuje ono wtedy, gdy ten sam związek chemiczny może występować w dwóch lub nawet kilku formach krystalicznych.
Jednym z najlepszych przykładów różnopostaciowości jest węglan wapniowy - (CaCO3). Występuje on jako pospolity kalcyt lub jako znacznie rzadszy minerał aragonit. Minerały te się różnią twardością i układem krystalograficznym.
Innym przykładem jest:
- węgiel (C) - występuje on w przyrodzie jako diament - (układ regularny), jako grafit i jako fulleren
- dwusiarczek żelaza (FeS2) - występuje jako piryt i markasyt
- węglik krzemu (SiC) - wstępuje w formie jednoskośnej α i w formie romboidalnej β

Alotropia - zjawisko występowania różnych odmian krystalograficznych tego samego pierwiastka chemicznego.
Odmiany alotropowe nie są różnymi stanami skupienia materii, ale przejścia z jednej odmiany alotropowej do drugiej są przemianami fazowymi pierwszego rzędu. Nie zachodzą one jednak w ściśle określonych temperaturach lecz są zależne od termicznej historii próbek. Powoduje to, że dany pierwiastek może występować w dwóch różnych odmianach alotropowych w tej samej temperaturze.
Najbardziej znane pierwiastki tworzące odmiany alotropowe:
- węgiel występujący w formie diamentu, grafitu, fullerenu i nanorurek
- fosfor występujący w formie fosforu czerwonego, białego, fioletowego i czarnego
- siarka występująca w formie romboidalnej, jednoskośnej i polimerycznej.
- żelazo o sieci regularnej przestrzennie centrowanej (α i δ) oraz regularnej ściennie centrowanej (γ).
Inne pierwiastki tworzące odmiany alotropowe: arsen, antymon, cyna, mangan, selen, uran.

Izomorfizm - szereg izomorficzny: albit -anorytzomorfizm (równopostaciowość) - zdolność do przyjmowania takich samych form krystalograficznych (postaci) przez substancje o odmiennym (bądź tylko częściowo podobnym) składzie chemicznym, przy jednoczesnej zdolności tych substancji do tworzenia roztworów stałych.
Przyczyną izomorfizmu jest zdolność atomów, jonów i ich grup o tej samej wartościowości i zbliżonej objętości, do wzajemnego zastępowania się w sieci krystalicznej - (diadochia).
Idealny izomorfizm wykazują ałuny - kryształy idealnie izomorficzne mają taką samą postać krystalograficzną
i jednakowe kąty między odpowiadającymi sobie ścianami.
Zdolność zastępowania się jonów w sieci krystalicznej uwarunkowana jest ich rozmiarami i ładunkami elektrycznymi. Różnica promieni zastępujących się jonów powinna być nie większa niż 15% a ładunek elektryczny sieci po substytucji musi być taki sam.
Wraz ze wzrostem temperatury i ciśnienia może dojść do zastąpienia się, w określonej proporcji, jonów, których promienie wykazują różnicę ponad 15%.
Izomorfizm jest częstym zjawiskiem w świecie minerałów, np.:
Oliwiny tworzą szereg , w którym forsteryt (Mg2SiO4) i fajalit (Fe2SiO4) są skrajnymi ogniwami, jako że magnez
i żelazo zastępują się wzajemnie w dowolnej proporcji (różnica promieni jonowych jest mniejsza niż 15%).
Może do niej dojść między syderytem (FeCO3) a magnezytem MgCO3); w tym wypadku wymieniają się wzajemnie Fe
i Mg.
Podobieństwo zewnętrznej postaci takich kryształów wynika z podobieństwa ich wewnętrznej budowy, czyli struktury (izostrukturalność).
Mogą one tworzyć szeregi izomorficzne = (roztwory stałe) np:
albit - anortyt
diopsyd - hedenbergit
forsteryt - fajalit
ferberyt – hubneryt

Diadochia - zdolność wzajemnego zastępowania się atomów, jonów lub cząstek w obrębie sieci krystalicznych mieszanek ciał stałych o podobnej budowie.
Występują dwa rodzaje diadochii:
- izowalentna - gdy zastępują się atomy lub jony o tej samej wartościowości
- heterowalentna - gdy zastępują się atomy lub jony o różnej wartościowości

10. Kryształy rzeczywiste i idealne. Defekty sieciowe.

Kryształ rzeczywisty – naturalny lub otrzymany sztucznie kryształ, posiadający defekty w strukturze wewnętrznej
i zewnętrznej.

Kryształ doskonały - wyidealizowany dla celów obliczeń termodynamicznych model rzeczywistych kryształów.
Kryształ doskonały spełnia następujące warunki:
- nie ma w nim żadnych defektów sieci krystalicznej
- nie jest zanieczyszczony żadnymi substancjami obcymi ani nie występują w nim żadne obszary innej fazy
- jest nieskończenie duży - tzn. nie ma powierzchni, lub przynajmniej na tyle duży, że można całkowicie pominąć
w obliczeniach efekty powierzchniowe

Defekt sieci krystalicznej - niedoskonałości kryształów polegające na punktowym lub warstwowym zerwaniu regularności ich sieci. Defekty występują praktycznie we wszystkich rzeczywistych kryształach.
Wyróżnia się trzy typy defektów punktowych:
- "wakansy" czyli brak atomu i powstaniu luki,
- nadmiar atomów w sieci, które umiejscawiają się między węzłami siec,
- zanieczyszczenia - zajmowanie węzłów przez atomy substancji obcych w stosunku do składu chemicznego całego kryształu
Oprócz tego występują też defekty warstwowe takie jak:
- uskoki sieci krystalicznej
- nakładanie się dwóch sieci na siebie
- warstwicowanie
Miarą doskonałości kryształu jest jego stopień zdefektowania mierzony liczbą defektów do teoretycznej ilości atomów jaką powinna zawierać sieć. Zazwyczaj zdefektowanie sieci rośnie wraz ze wzrostem temperatury.

Defekty sieci krystalicznej to niewłaściwie umiejscowienie atomów lub cząsteczek w kryształach powodujące zaburzanie ich idealnej struktury przestrzennej.
Nawet w idealnie czystych chemicznie kryształach występują defekty. Defekty te wynikają z natury procesu krystalizacji.
Ze względu na geometrię defekty struktury krystalicznej dzieli się na:
- defekty punktowe (wakancje oraz atomy rodzime),
- defekty liniowe (defekty liniowe, dyslokacje krawędziowe),
- defekty powierzchniowe (granice ziaren, granice międzyfazowe, błędu ułożenia, granice domen antyfazowych).

11. Rozwiązywanie kryształów (na modelach).

- forma
- wykształcenie
- symetria w krysztale
- układ krystalograficzny
- symetria kryształu względem osi x, y, z
- wskaźniki ścian kryształu
- projekcja stereograficzna kryształu

12. Optyka kryształów.

światło spolaryzowane – polaryzacja to własność fali poprzecznej (np. światła); fala spolaryzowana oscyluje tylko
w pewnym wybranym kierunku. Fala niespolaryzowana oscyluje we wszystkich kierunkach jednakowo; fala niespolaryzowana może być traktowana jako złożenie wielu fal drgających w różnych kierunkach.

dwójłomność - jest własnością ośrodków optycznych do podwójnego załamywania światła (rozdwojenia promienia świetlnego). Substancje dla których zjawisko zachodzi nazywamy substancjami dwójłomnymi.

kąt padania - to kąt między promieniem padającym a normalną do powierzchni (osią prostopadłą do powierzchni) θP.

kąt odbicia - to kąt między promieniem odbitym a normalną do powierzchni (osią prostopadłą do powierzchni) θO.

Prawo odbicia
Kąt odbicia jest równy kątowi padania i leżą one w jednej płaszczyźnie. Odbicie fali może nastąpić tylko i wyłącznie
w wypadku, gdy powierzchnia, którą napotyka fala, jest równa lub większa długości fali.

barwy interferencyjne – to barwy widoczne w kryształach i ciekłych kryształach anizotropowych optycznie przy badaniu pod mikroskopem w świetle spolaryzowanym przy skrzyżowanym polaryzatorze i analizatorze; barwy interferencyjne powstają
w krysztale ponieważ kąt polaryzacji światła przechodzącego przez kryształy ulega zmianie i zmiana ta jest funkcją kąta jego padania na powierzchnię kryształu. Prędkość przechodzenia światła przez sam kryształ zależy natomiast od kąta jego polaryzacji. Światło opuszcza więc kryształ, będąc w różnych fazach co powoduje powstanie barw interferencyjnych.

pleochroizm – zjawisko, zmiany barwy w zależności od polaryzacji światła przechodzącego przez ciało. Zjawisko jest wynikiem różnej absorpcji widmowej światła przez substancje, zależnie od kierunku polaryzacji padającego światła.
13. Historia mineralogii.

Tales z Miletu – zjawisko magnetyzmu w magnetycie
Platon – bryły platońskie
 sześcian – ziemia
 czworościan – ogień
 ośmiościan – powietrze
 dwudziestościan – woda
Arystoteles – ‘ojciec mineralogii’
Archimedes – ciężar właściwy (gęstość)
Pliniusz Starszy – odkrył łupliwość
Agrykola – ‘ojciec nowej mineralogii’
Kepler – symetria płatków śniegu
Steno – wzrost kryształów jest rezultatem narastania krawędzi
Bartolini – podwójne załamanie światła, opis łupliwości kalcytu
Huygens – kruszyciel kryształów
Hauy – kruszyciel kryształów
Klaprot – odkrycie uranu
Werner – ‘ojciec geologii’
Chladini – kosmiczna mineralogia, pochodzenie meteorytów
Nicol – pryzmat Nicola
Mohs – skala twardości, 6 układów krystalograficznych
Widmannstätten – figury Widmannstättena w meteorytach
Gaddin – 32 klasy krystalograficzne
Mendelejew – układ okresowy pierwiastków
Domeyko – ‘Elementos de mineralogia’
Hintze – twórca muzeum mineralogicznego we Wrocławiu
Bragg – dyfrakcja promieni rentgenowskich, krystalografia
Roentgen – promienie X
Mrozewicz – prof. UJ, robił pierwsze syntetyki
Procesy minerałotwórcze z przykładami.

Procesy minerałotwórcze, a więc warunki powstawania minerałów, ich skupień oraz skał, a w tym także złóż kopalń użytecznych.
- najpierwotniejszym sposobem powstawania minerałów jest krystalizacja z magmy. Proces ten przebiega w temperaturze 800- 1600°C, i prowadzi do powstania skał zbudowanych z krzemianów i glinokrzemianów oraz niewielkiej ilości innych minerałów. Również produkty lotne uwalniane przez krystalizującą magmę rozwijają działalność minerałotwórczą. Do minerałów tworzących się w ten sposób należą m.in.: kalcyt, oliwiny, tytanit, pirokseny, amfibole, łyszczyki
- skały mogą podlegać presji dużych ciśnień i wysokich temperatur, które powodują przekrystalizowanie ich składników, często połączone z tworzeniem się nowych faz krystalicznych. Do minerałów tworzących się w ten sposób należą m.in.: diament, minerały grupy Al2SiO5, zoisyd, epidot, turmaliny
- minerały powstające w procesach magmowych nie są trwałe na powierzchni Ziemi i pod wpływem warunków atmosferycznych ulegają wietrzeniu. Mniej odporne na działania chemiczne wody zostają rozpuszczone. Minerały bardziej odporne na wietrzenie takie jak kwarc czy cyrkon są transportowane przez spływające wody, wiatr czy lodowce a następnie osadzane. Z roztworów wodnych krystalizują też minerały np. kalcyt, gips tworząc skały osadowe.
- Oddziaływanie chemiczne lotnych składników magmy, roztworów hydrotermalnych oraz wód powierzchniowych
i opadowych w połączeniu ze składnikami rozpuszczonymi może powodować przeobrażenie minerałów połączone
z powstawaniem nowych faz krystalicznych lub bezpostaciowych. Jeżeli procesy te noszą charakter wymiany chemicznej wówczas określa się jako metasomatozę. Do minerałów tworzących się w ten sposób należą m.in.: cynkit i spinel.

Systematyka minerałów.

Podziału minerałów dokonuje się na podstawie:
składu chemicznego
budowy wewnętrznej (struktury minerału)
własności geochemicznych

Najważniejsze gromady minerałów:
1) Pierwiastki
- metale i stopy międzymetaliczne
- węgliki, azotki, fosforki i krzemki
- metaloidy, niemetale
2) Siarczki i siarkosole
3) Halogenki
4) Tlenki i wodorotlenki (tl. i wodorotl. żelaza, glinu, tytanu)
5) Siarczany (seleniany i chromiany)
6) Fosforany
7) Krzemiany (wyspowe, grupowe, pierścieniowe, łańcuchowe, warstwowe, przestrzenne)
7) Minerały organiczne (sole kwasów organicznych, węglowodory, żywice)
Paragenezy mineralne (przykłady).

Parageneza – gr. para= obok, równolegle, Genesis= pochodzenie, stawanie się
wspólność występowania zespołów mineralnych w wyniku specyficznego współdziałania czynników fizycznych, chemicznych, fizyko – chemicznych i biologicznych związanych z czasowo określonym procesem, geologicznym
każdej skale odpowiada określony typ paragenezy
równowagowe paragenezy asocjacji mineralnych

Przykłady: baryt – galena, sfaleryt, kalcyt (Boguszów Gorce), hematyt, goethyt, psylomelan (Stanisławów)
siarka – baryt, celestyn, haueryt, gips (Tarnobrzeg)
azuryt – malachit, różne miedziowce
gips – siarka, anhydryt, halit
rudy srebra – cynk
złoto rodzime – kwarc
galena - sfaleryt, piryt, wurtzyt i smithsonit, blenda cynkowa

Badając współwystępowanie możemy ustalić kolejność powstawania, temperaturę i warunki, w jakich powstały. współwystępowanie ma więc wielkie znaczenie praktyczne dla górników, pozwala bowiem przewidzieć, jakich minerałów można się spodziewać na danym złożu, ze względu na obecność innych, stale im towarzyszących. W ten sposób na podstawie paragenez mineralnych przeprowadza się poszukiwania złóż minerałów użytecznych.
Ogólna charakterystyka najważniejszych metod badań minerałów (rentgenograficzna analiza fazowa, spektrofotometria absorpcyjna w podczerwieni, analiza termiczna, mikrosonda).

Rentgenograficzna analiza fazowa - metoda wykorzystująca dyfrakcję promieniowania rentgenowskiego na sieciach krystalicznych w celu określenia składu jakościowego i ilościowego ciał polikrystalicznych; jest to metoda fazowa.

Spektroskopia Ramana - nazywana także spektroskopią ramanowską, to technika spektroskopowa polegająca na pomiarze promieniowania rozproszenia Ramana, tj. nieelastycznego rozpraszania fotonów; nawet bardzo mały minerał (np. wrostek) celuje się na krzyżu linii pod działanie światła laserowego i otrzymuje się skład fazowy (czyli nazwę minerału); można dzięki tej metodzie sprawdzić czy minerał jest naturalny czy syntetyczny.

Mikroskopia elektronowa – np. skaningowy mikroskop elektronowy pokazuje minerał w trzech wymiarach; pokazują jakościową budowę minerału (chemizm).
Analiza termiczna – podgrzewa minerał i komputer Bada jakie zmiany zachodzą w minerale; najczęściej wykorzystywany do minerałów ilastych

Mikrosondy elektronowe – najpopularniejsza metoda oznaczająca skład chemiczny w mikroobszarze.

Mikrosondy jonowe – bardzo droga metoda, która oznacza skład chemiczny i stosunki izotopów w minerale; służy także do określania wieku minerału.

Rozpoznawanie minerałów na podstawie cech zewnętrznych i prostych reakcji chemicznych.

Rozpoznawanie minerału na podstawie cech zewnętrznych przeprowadza się określając jego połysk, barwę, rysę, twardość, ciężar właściwy, spójność, przełam, łupliwość, kształt i pokrój lub wykształcenie jego skupień.
W razie wątpliwości należy uciec się do rozpoznania na podstawie własności chemicznych stosując przede wszystkim analizę dmuchawkową. wyróżnia się ona prostotą urządzeń, szybkością wykonania przy zadowalającym stopniu dokładności, zwłaszcza przy wykrywaniu takich składników jak np. S, Se, As, Sb, Bi, Co, Ni, Fe, Mn, Zn, Cd, Hg, Au, Ag. W początkowym stadium analizy przeprowadza się obserwacje zachowania się próbki minerału w płomieniu. W następnej kolejności obserwuje się przebieg prażenia próbki przy silnym dostępie powietrza w otwartej rurce szklanej i przy ograniczonym dostępie powietrza w zamkniętej rurce szklanej.
W ostatnich latach wprowadzono do badania minerałów analizę jakościową metodą rozcierania proszków, którą wykonuje się na drodze suchej lub niemal suchej.
ermometry i manometry mineralogiczne.

Paragenezy mineralne pozwalające ustalić temperaturę powstawania złóż – to termometry i manometry geologiczne. Korzystne w tym celu są polimorfy minerałów.
Wyróżniamy dwa rodzaje przemian polimorficznych:
1) jednokierunkowe, nieodwracalne, monotropowe
- modyfikacja A modyfikacja B
- ma to miejsce przy podwyższonych temperaturach
- aragonit kalcyt
- metacynober cynober
2) dwukierunkowe, odwracalne, enancjotropowe
- przemiany zachodzące bardzo powoli: trydymit kwarc
- przemiany zachodzące łatwo, gdy różnice obu odmian nie są dużo: kwarc α kwarc β
W minerałach, gdzie widoczne są zjawiska odmieszania (diadochia) także można zauważyć takie przemiany.
Z obniżką temperatury następuje odmieszanie, w tle minerału widać blaszkowate formy, np. odmieszanie spinelu
w magnetycie. Taka obecność pozwala wnioskować, że powstał on w temperaturze od 500 do 1000ºC. Takie odmieszania spotykamy też w minerałach kruszcowych, np. pirargiryt i prustyt.
Skalenie tez są wykorzystywane jako termometry mineralogiczne.
Coraz częściej wykorzystuje się badania izotopowe do oznaczania temperatury minerałów, polegają one na wyliczaniu stosunków izotopowych pierwiastków, np. bardzo często tlenu.

Ciśnienie określone na podstawie barometrów geologicznych można traktować ogólnie, np. andaluzyt – syllimanit – dysten. Inne przykłady barometrów geologicznych to: paragenezy amfibolitowe, korundu, talku, flogopitu.
Azbesty i inne minerały biologicznie czynne.

Z pośród 4000 minerałów część z nich nie jest obojętna dla zdrowia organizmów żywych. Najpowszechniejszymi minerałami biologicznie czynnymi są azbesty.
Nazwa azbest odnosi się do minerałów z grupy krzemianów (głównie Mg, Fe, Na), charakteryzujących się pokrojem włóknistym, co nadaje im szczególne cechy użytkowe. Wykazuje dużą odporność na działanie temperatury
i działanie czynników chemicznych, ma dużą wytrzymałość mechaniczną związaną z wyjątkową sprężystością włókien, jest dobrym izolatorem elektrycznym, termicznym i akustycznym. Azbest jest nazwą ogólną obejmującą włókniste minerały z grupy serpentynów i amfiboli. Do azbestów serpentynowych zalicza się:
-chryzotyl Mg6(OH)8Si4O10
natomiast do amfibolowych:
- tremolit Ca2Mg5 [(OH,F)/Si4O11]2
- aktynolit Ca2(Mg,Fe)5Si8O22(OH)2
- hornblendę NaCa2(Mg,Fe,AL)3(SiAl)8O22(OH)2
- antofyllit (Mg, Fe)7(OH)(Si4O11)2
- amozyt (Fe,Mg)7(OH)(Si4O11)2
- krokidolit Na2Fe32+Fe23+(OH,F)(Si4O11)2

Są one przywiązane do skał zasadowych i ultrazasadowych, gdyż tam występuje dużo magnezu, z którym związany jest azbest. Do tych skał zalicza się głównie serpentynity, w których występuje azbest chryzotylowy. Występuje on tam w postaci żył lub domieszek. Największym skupiskiem azbestu tremolitowego i aktynolitowego jest nefryt. W Polsce azbesty dominują na Dolnym Śląsku - Nasławice, Jordanów, Wiry.
Dopiero w latach 70-tych stwierdzono jego szkodliwość. W przyrodzie występują one w postaci zbitej - nieszkodliwej, ale ich eksploatacja i szerokie zastosowanie doprowadziły do tego, iż obecne są one również w wodzie
i powietrzu. Szkodliwe dla zdrowia ludzkiego są włókna elementarne, których średnicę wyraża się w mikrometrach, dostają się one wówczas do układu oddechowego i wbijają się w płuca tym samym ułatwiając rozwój komórek rakowych. Pierwszym niepożądanym tego objawem jest azbestoza. Inne choroby to mezotelioma i inne nowotwory. Azbest jest szczególnie niebezpieczny dla ludzi palących, których płuca są pokryte smolistą substancją, która umożliwia dużo sprawniejsze wbijanie się w powierzchnię płuc włókiem elementarnych. Czas ujawnienia się chorób jest długi, średnio 15 – 20 lat, ich rozwój jest powolny i nieodwracalny. Zaprzestanie przebywania w środowisku skażonym azbestem nie zatrzymuje choroby.
Cały problem polega na tym, iż azbest oprócz swych negatywnych stron ma całe mnóstwo pozytywów. Azbest stosowano w wyrobach budowlanych powszechnego użycia: eternit, czyli płyty faliste azbestowo-cementowe do pokryć dachowych, rury azbestowo-cementowe i kanalizacyjne, stosowane także jako przewody wentylacyjne
i dymowo - spalinowe, elementy wielkowymiarowe, stosowane w budownictwie ogólnym i przemysłowym. Azbest mógł być stosowany w budownictwie wszędzie tam, gdzie potrzebna była podwyższona odporność ogniowa. Azbest stosowano do termoizolacji i izolacji elektrycznych urządzeń grzewczych w elektrowozach, tramwajach, wagonach, metrze, w termoizolacji silników pojazdów mechanicznych. Powszechnie stosowano azbest w kolejnictwie,
w przemyśle lotniczym i stoczniowym, np. w statkach, szczególnie w miejscach narażonych na ogień, wymagających zwiększonej odporności na wysoką temperaturę.
Inne minerały biologicznie aktywne to: hematyt, goethyt, lepidokrokit, bochemit, brucyt włóknisty, kaolinit, haloizyt, antygoryt, chloryt, sepiolit, pałygorskit, niektóre zeolity (np. erionit, mordenit).

Post został pochwalony 0 razy
Zeolity i ich zastosowanie w przemyśle.

Zeolity zostały po raz pierwszy opisane w 1756r. przez szwedzkiego mineraloga. Zeolity to uwodnione glinokrzemiany sodu i wapnia, rzadziej baru, magnezu, manganu, potasu i strontu. Krystalizują w układzie jednoskośnym, regularnym lub rombowym. Twardość od 3,5 do 6. Barwa biała, czerwonawa, żółtawa lub zielonkawa lub bezbarwna. Połysk szklisty, jedwabisty lub perłowy.
Charakterystyczną cechą zeolitów jest występowanie w ich strukturze wewnętrznej pustych przestrzeni tworzących system kanalików wypełnionych wodą w postaci cząsteczkowej (woda zeolityczna). Podczas ogrzewania,
w temperaturze 400°C, woda ta zostaje usunięta nie naruszając struktury kryształów, zmianie ulegają jedynie niektóre ich właściwości fizyczne. Woda może być jednak z powrotem wchłonięta po ochłodzeniu, bądź zastąpiona przez inne ciecze lub gazy. Zeolity [ciach!] również duża zdolność wymiany kationów. Często określane są one mianem gotujących się kamieni.
Powstają w utworach hydrotermalnych, wypełniając szczeliny i pustki skał wylewnych (np. bazaltów). Szeroko rozpowszechnione. W Polsce spotykane są w okolicach Krakowa, w Pieninach i na Dolnym Śląsku (Strzegom). Obecnie zeolity otrzymuje się także sztucznie (niektóre z nich nie mają naturalnych odpowiedników w przyrodzie).
Oznaczonych zostało 44 zeolity, które na podstawie budowy strukturalnej przydzielono do 7-dmiu grup. Należą do nich m.in.:
Analcym Na[AlSi2O6] H2O regularny 5 biała,żółta różowa biała szklisty brak ziarnisty 2,2
Natrolit Na2[AlSi3O10] 2H2O rombowy 5 bezb, biała, żółtawa biała szklisty doskonała muszlowy 2,2
Chabazyt Ca[Al2Si4O12] 6H2O trygonalny 4,5 bezb, biała, żółta, brunatna biała szklisty wyraźna nierówny 2
Laumontyt Ca[Al2Si4O12 4H2O jednoskośny 4 biały z żółtym odcieniem biała perłowy, jedwabisty doskonała pręcikowy 2,2
Stylbit NaCa2[Al5Si13O36] 14H2O jednoskośny 4 biała, szara, żółta biała szklisty doskonała pręcikowy 2,1
inne to: philipsyt, harmotom, heulandyt, klinoptilolit.
Ich zastosowanie można określić stwierdzeniem: „od składnika pasty do zębów, aż do unieszkodliwiania odpadów nuklearnych". Oprócz znanych dotychczas jego zastosowań, takich jak: usuwanie pierwiastków radioaktywnych czy mechanicznej filtracji, podejmuje się próby wykorzystania zeolitów do usuwania z wody związków chloroorganicznych, metali ciężkich, zanieczyszczeń ropopochodnych. Zeolity znalazły olbrzymie zastosowanie w różnych dziedzinach, takich jak: przemysł chemiczny, mikroelektronika, optyka, medycyna, ochrona środowiska i rolnictwo. Największa liczba opisanych dotychczas zastosowań zeolitów jest związana z przemysłem. W budownictwie zeolitonośne tufy można wykorzystać do wyrobu cementu lub jako dodatek do klinkieru portlandzkiego. Zeolity szeroko stosuje się jako nośniki katalizatorów w przemyśle petrochemicznym. Właściwości adsorpcyjne zeolitów są powszechnie wykorzystywane do osuszania i oczyszczania gazów. Zeolity okazały się „ekologicznie czyste” w porównaniu
z zeolitami syntetycznymi, dominującymi w sektorze środków piorących. W przemyśle farmaceutycznym i drogeryjnym są dogodnymi środkami polerującymi we fluorkowych pastach do zębów oraz lekiem stabilizującym pracę układu trawiennego. Stosowany w postaci tamponu zawierającego zeolit służy do pochłaniania azotu, co pozwala zastąpić butle tlenowe w szpitalach, a nawet podczas wspinaczek wysokogórskich. Szczególnym przypadkiem zastosowania zeolitów jest osuszanie i oczyszczanie powietrza i tlenu w kabinach pojazdów kosmicznych i w maskach, w których oddychają kosmonauci. Niestety, nie wszystkie zeolity można uznać za całkowicie bezpieczne dla zdrowia użytkowników. Należy bowiem wykluczyć z bezpośredniego użycia zeolity o pokroju włóknistym i o sztywnych włóknach, jak np. orionit, któremu ostatecznie przypisano działanie rakotwórcze. W rolnictwie zeolity znalazły bardzo różnorodne zastosowanie jako dodatki paszowe i nawozowe. Szczególnie istotną rolę glinokrzemiany odgrywają w ochronie środowiska. Okazały się one być skuteczne w pochłanianiu ołowiu. W dziedzinie energii odnawialnej zeolity mogą służyć jako wymienniki ciepła. Zeolity stosuje się w dezaktywacji odpadów nuklearnych i innych niebezpiecznych odpadów przemysłowych, do gaszenia pożarów chemicznych i usuwania substancji radioaktywnych, czego przykładem jest pożar elektrowni
w Czarnobylu, kiedy to z powietrza zrzucono ponad 200 tys. ton klinoptylolitowych tufów. Przez sorpcję cezu i strontu w glebie mogły one zapobiec przedostawaniu się radionuklidów do wód gruntowych, a następnie do rzek. Rosnące zagrożenia zasobów hydrosfery budzą w ostatnich latach również nadzieje technologów na szersze wykorzystanie właściwości glinokrzemianów do oczyszczania wody i ścieków.

Zasady starej i nowej klasyfikacji amfiboli.

Dawna klasyfikacja amfiboli:
1. amfibole rombowe
-protoamfibole
-normalne amfibole rombowe Þ antofyllit
2. amfibole jednoskośne
-szereg cummingtonitu Þ cummingtonit
-szereg aktynolitu Þ tremolit, aktynolit
-szereg hornblendy Þ hornblenda, edenit
-szereg glaukofanu Þ glaukofan
Nowa klasyfikacja amfiboli:
1. amfibole Fe – Mg – Mn Þ podgrupa: antofyllitu, cummingtonitu
2. amfibole Ca Þ podgrupa: tremolitu - tschermakitu, edenitu - pargasytu, hastingsytu, kaerusytu
3. amfibole Na – Ca Þ podgrupa: winchrytu - barroisytu, richterytu- taramitu
4. amfibole alkaiczne Þ podgrupa: eckermannitu - arfvedsonitu, glaukofanu - riebeckitu

Zasady starej i nowej klasyfikacji piroksenów.

Dawna klasyfikacja piroksenów:
1. Pirokseny rombowe Þ enstatyt, bronzyt, hipersten
2. Pirokseny jednoskośne
- szereg klinoenstatytu Þ klinoenstatyt, klinohipersten
- szereg diopsyd - hedenbergit Þ diopsyd, hedenbergit
- szereg augitu Þ augit
- szereg jadeitu Þ jadeit, egiryn, omfacyt, spoumen

Nowa klasyfikacja piroksenów:
1. Pirokseny Ca – Mg – Fe Þ enstatyt, ferrosyllit, diopsyd, hedenbergit,
2. Pirokseny Ca – Na Þ omfacyt, egiryn-augit
3. Pirokseny Na Þ jadeit, egiryn
4. Inne pirokseny Þ kaoit, spodumen

Nowe minerały odkryte w Polsce (bohdanowiczyt, rozenit, morozewiczyt, polkowicyt, jarosyt hydronowy, eugienit).

Bohdanowiczyt - AgBiSe2 krystalizuje w układzie heksagonalnym. Tworzy ziarna mikroskopijnej wielkości.
W Polsce rozpoznany w Kletnie.
Rozenit - FeSO4 2H2O Połysk szklisty. Przezroczysty. Łatwo rozpuszczalny w wodzie. Produkt utleniania FeS2. Znaleziony w Tatrach, Nowej Słupi i Turoszowie. Nazwany ku czci prof. Dr Zygmunta Rozena.
Morozewiczyt - Pb3GeS3 tworzy wraz z polkowicytem szereg izomorficzny, którego jest skrajnym ogniwem. Stwierdzony po raz pierwszy we LGOM-ie. Współwystępuje wraz z markasytem, chalkopirytem, bornitem i innymi kruszcami.
Polkowicyt - Fe3(Ge, Fe)S4 tworzy wraz z morozewiczytem szereg izomorficzny, którego jest skrajnym ogniwem. Stwierdzony po raz pierwszy we LGOM-ie. Współwystępuje wraz z markasytem, chalkopirytem, bornitem i innymi kruszcami.
Jarosyt hydrniowy - minerał stref utleniania skał zawierających siarczki. Często występuje w skałach fliszu karpackiego, Gór Świętokrzyskich i Śląskich kopalń węgla.
Eugienit - Ag11Hg2 srebrzystobiały o połysku metalicznym. Rozpoznany w kopalni Lubin.
nkluzje w minerałach.

Inkluzje – hermetycznie zamknięte w minerale w procesie krystalizacji obce twory; minerały krystalizują zgodnie
z szeregami Bowena, np. kwarc krystalizując „pochłania“ inne małe. Większość wrostków jest niewidoczna makroskopowo.

Rodzaje inkluzji:
o stałe
o gazowe
o ciekłe
o ciekło – gazowe

Dzięki wrostkom możemy odtworzyć środowisko krystalizacji minerału. Służą także do określania temperatur powstawania minerałów metodą homogenizacji – ujednolicania (podgrzewamy i patrzymy kiedy inkluzja stopi się
z resztą; temperatura, kiedy doszło do homogenizacji jest temperaturą powstania inkluzji), a także metodą dekrepitometrii (podgrzewa się minerał i kiedy on się niszczy określa się temperaturę powstania). Metoda kryometrii polega na zamrażaniu inkluzji ciekło – gazowej i obserwowanie jej zachowania. Na podstawie wrostków określamy także ciśnienie powstania minerału, a także możemy sprawdzić czy minerał jest syntetyczny czy naturalny.

Pseudomorfozy.

Pseudomorfoza (kryształ fałszywy) = pseudomorfizm - minerał wtórny lub agregat mineralny, który utworzył się
w miejscu innego, pierwotnego minerału i odziedziczył po nim jego formę zewnętrzną.
kwarcu po kalcycie
kwarcu po fluorycie
kwarcu po barycie

Postać nowo powstałego osobnika nawiązuje do wcześniej istniejącego kryształu, natomiast skład chemiczny
i budowa wewnętrzna odpowiadają nowo utworzonemu minerałowi.

1) paramorfozy = pseudomorfozy transformacyjne – inna polimorficzna odmiana minerału zastępuje pierwotny
TiO2 => brukit po rutylu

2) pseudomorfozy zastąpień = pleomorfozy – wyługowanie pierwotnego minerału i zastąpienie go innym; ma taką
samą morfologię, chemizm nie
kwarc => talk

3) pseudomorfozy przeobrażeń – obserwujemy zmianę składu chemicznego, ale z pozostawieniem w dużej mierze poprzedniego składu i morfologii
galena =>cerusyt
kości górnika =>wiwianit

gacek

dzięki

Kosmita

moje "slajdy" okazały się jednak niepełne, bo zawierają chyba tylko wykłady z Szuszkiewicznem - do 6 wykładu

To co powyżej to materiały od Guni, czy coś innego?

Misiu556

to co powyżej to 8prezentacji natury różnej- zdaje sięe że to wszystko co dostaliśmy od szanownych panów profesorów co wcale nie oznacza że jest to wszystko co powinniśmy umieć, z perspektywy zerówki nie ma tu nawet 1/10 tego co było/będzie na egzaminie

gacek

czy ja wiem. może masz racje ale myślę że sie mylisz.
z tych pytań to odpowiedzi znajdzie się na tych prezentacjach(do większosci) a jeśli na zerówce były jakieś własności minerałów to przepierz mówione było że minerały z ćwiczeń znać trzeba(ich własności

Misiu556

w takim razie do zobaczenia na poprawce w przyszłym roku- wcześniej blisko 150minerałów to ja się nie nauczę...

Misiu556

a skoro prezentacje odpowiadają na większość pytań z zerówki to powiedz mi proszę czym jest cholesterol, ilu osiowy jest diament i co za koleś jest mineralogiem z odrodzenia... i czym jest metamiktyzacja (tego ostatniego nawet google nie wie)...


	Geologia Forum studentów geologii		FAQ Szukaj Użytkownicy Grupy Galerie Rejestracja Profil Zaloguj się, by sprawdzić wiadomości Zaloguj